Waarom deze masterclass?

Zondagochtend, zeven graden. Je horloge piept: “Training Readiness: Low – herstel nog niet voltooid.” Maar je hebt zin om te lopen. Wat doe je? Luister je naar je lichaam of naar je data? Precies die vraag stond centraal tijdens de masterclass Slimmer hardlopen met wearables bij iXperium Sport en Bewegen j.l. 24 oktober 2025.

De wereld van sporttechnologie ontwikkelt zich razendsnel. Trainers en coaches werken steeds vaker met data uit sporthorloges en apps, maar vragen zich af: hoe betrouwbaar zijn die cijfers, wat betekenen ze precies en hoe vertaal je ze naar beter trainen en begeleiden? Vanuit die behoefte organiseerden we een masterclass met HAN-docent en hardloopfanaat Frank Thuss, Garmin Nederland en Hardlooptrainers Nederland. We verkenden samen hoe je wearables inzet als ‘slimme hardlooptrainer’ – met oog voor mens, context en kwaliteit van metingen.

Wie waren erbij en waarom is dit relevant?

De deelnemers waren een mix van hardlooptrainers – van recreatief tot prestatief – en docenten en onderzoekers van de HAN Academie Sport en Bewegen. Die samenstelling zorgde voor waardevolle kruisbestuiving: de trainers brachten praktijkervaring in, de docenten hun onderzoeksblik. Uit onderzoek weten we dat sportapps en wearables populairder zijn dan ooit (Abarkan, 2025). Tegelijkertijd blijkt dat bijna de helft van de studenten van HAN Sport en Bewegen een wearable bezit (n=175), maar dat het gebruik in onderwijs en begeleiding nog beperkt is (Hollands, 2025). Dat vraagt om een vertaalslag: van ‘dragen’ naar ‘bewust gebruiken’. Ook landelijk onderzoek van het Mulier Instituut onderstreept dat begeleiding en interpretatie cruciaal zijn (Van den Dool & Van der Heijden, 2025).

Ook elders in Nederland wordt gewerkt aan deze vertaalslag. Zo onderzoekt Jos Goudsmit (Fontys en TU/e) in het project Coach in Control hoe trainers en coaches data uit wearables en dashboards beter kunnen benutten. Zijn onderzoek laat zien dat veel coaches wel data verzamelen, maar moeite hebben om die informatie te interpreteren en om te zetten in onderbouwde trainingsbeslissingen. Het project Sportmonitor op Maat (Hanzehogeschool) bouwt hierop voort en ontwikkelt samen met trainer-coaches en sporters nieuwe manieren om fysieke, mentale en sociale belasting beter te monitoren. Beide projecten onderstrepen hoe belangrijk het is dat data pas waardevol wordt als trainers de juiste kennis, context en feedbackvaardigheden hebben om ermee te werken.

Wat meten wearables – kort en krachtig

De meeste sporthorloges gebruiken optische hartslagmeting (PPG): ledlicht schijnt in de huid, het teruggekaatste licht varieert met de doorbloeding en wordt door de sensor omgezet in een hartslagcurve. Bij rust en tijdens slaap werkt dat doorgaans het best; bij veel armbewegingen of intensieve inspanning neemt de kans op meetfouten toe (Dial et al., 2025; Hung et al., 2025).

Voor trainers betekent dit: vertrouw niet blind op de cijfers, maar leer wat het apparaat wél goed meet en wanneer het kan afwijken. Data zijn pas waardevol als je ze kunt duiden.

Hartslagvariabiliteit (HRV)

HRV laat de variatie tussen opeenvolgende hartslagen zien. ’s Nachts gemeten HRV is betrouwbaarder dan overdag, omdat beweging en prikkels lager zijn. Recente studies tonen aan dat sommige wearables ’s nachts HR en HRV behoorlijk goed benaderen, maar dat verschillen per merk en model blijven bestaan (Dial et al., 2025). Trainers kunnen HRV gebruiken als trendinstrument: wat zegt het herstelpatroon over de belasting van de afgelopen week? Combineer het met observaties en gesprekken over slaap, stress en motivatie.

Slaap

Wearables kunnen redelijk goed onderscheiden tussen ‘slapen’ en ‘wakker zijn’, maar het herkennen van slaapstadia (zoals diepe slaap of REM) blijft beperkt (Chinoy et al., 2021; Birrer et al., 2024). Gebruik slaapdata dus als richtinggevend signaal, niet als medisch oordeel.

Kortom: cijfers zijn nuttig als trend, niet als absolute waarheid. Combineer data altijd met observatie, feedback en context van de sporter.

Disclaimer

We benadrukken dat deze masterclass en dit artikel volledig onafhankelijk zijn van welk merk sporthorloge dan ook. Garmin is momenteel marktleider in de sporthorlogebranche en wordt het meest gebruikt binnen de sportpraktijk. In de masterclass en dit artikel gaan we daarom vaak in op Garmins hard- en software, omdat zij op dit moment in veel functionaliteiten voorloper zijn. De besproken inzichten zijn echter breder toepasbaar op wearables van andere merken.

Deepdive: Garmin-features die trainers veel gebruiken
Tijdens de masterclass stonden drie functies centraal die direct inzetbaar zijn in de praktijk.

1. Training Readiness – hoe klaar ben je om te trainen?
   Training Readiness geeft dagelijks een score op basis van zes factoren: slaapscore, herstelduur, HRV-status, trainingsbelasting, slaapgeschiedenis en stressgeschiedenis. Handig voor het plannen van omvang en intensiteit, maar geen medisch oordeel. Kijk vooral naar trends, niet naar één uitschieter. Gebruik dit als gespreksstarter: “Hoe voel jij je vandaag ten opzichte van wat je horloge zegt?” (Garmin, 2025a).
2. HRV-status – jouw persoonlijke herstelmeter
   Garmin bepaalt je HRV ’s nachts en vergelijkt die met je persoonlijke baseline. Een ‘balanced’ status wijst op een goede balans tussen belasting en herstel; ‘low’ of ‘unbalanced’ kan betekenen dat je meer rust nodig hebt. Vergelijk altijd met jezelf, niet met anderen (Garmin, 2025b; Dial et al., 2025).
3. Running Tolerance – van kilometers naar ‘impact load’
   Running Tolerance vertaalt loopbelasting naar mechanische impact: heuvels, tempo en looptechniek tellen zwaarder mee dan afstand alleen. Dit helpt trainers begrijpen waarom 8 km voor de ene loper zwaarder aanvoelt dan voor de andere. Gebruik dit bij blessurepreventie en opbouwschema’s (Garmin, n.d.-a).
4. PacePro – slimmer tempowerk
   PacePro maakt een route-specifiek tempoplan op basis van doel en hoogteprofiel. Perfect voor heuvelachtige wedstrijden zoals de Zevenheuvelenloop: bergop iets rustiger, vlak terug op schema. Bespreek vooraf bandbreedtes in plaats van rigide tempo’s (Garmin, 2025c).

Wat betekent “betrouwbaar” in de praktijk?

In de masterclass werd ook veel gesproken met elkaar over betrouwbaarheid van de informatie die wearables geven. Wanneer betreft het een meting en wanneer een (goede) schatting? Zoals de plek waar je de meting doet, is de pols wel betrouwbaar genoeg? En maakt het uit of je lichte of donkere huid hebt of tatoeages? En moet je die HRV nu eigenlijk vertrouwen en zo ja, hoe? We kwamen uit op de volgende conclusies.

• Pols vs. borst. Optische polssensoren, zoals op de Garmin, Apple Watch en andere merken zijn praktischer, maar bij hoge intensiteit of veel armactie is een borstband (ECG-principe) meestal nauwkeuriger. Overweeg daarom bij intensief werk (intervals, heuvels, sprintjes) een borstband; bij rustige duurlopen is de pols vaak prima als trend (Garmin, n.d.-b; Hung et al., 2025).
• Slaap en HRV als trend. Gebruik week- of maandtrends om patronen te zien (bijv. tentamenweek, ploegendienst, nieuwe trainingsprikkel). Stuur op gedrag (slaaptijd, stressmanagement) i.p.v. op één getal (Chinoy et al., 2021; Dial et al., 2025). PubMed+1
• Denk aan inclusie en meetbias. Lichtsensormetingen zijn gevoeliger voor factoren als doorbloeding en huidpigmentatie. De FDA dringt daarom aan op betere testprotocollen over verschillende huidtinten (FDA, 2024; Reuters, 2025).

Samen experimenteren: Garmin Clipboard in actie

Tot slot testten we Garmin Clipboard: als trainer zet je trainingen klaar, volg je reacties op belasting/herstel en zie je teamtrends terug. Op de baan van het Radboud Sportcentrum liepen deelnemers met geleende Forerunners een korte sessie, waarna we in Clipboard de resultaten en notities bespraken. Handig om individuele feedback te combineren met objectieve data – precies die mix waar trainers op sturen (Garmin, n.d.-c).

Onderwijs & onderzoek: waarom dit ertoe doet

De combinatie van praktijk en onderzoek is wat we belangrijk vinden bij het iXperium Sport en Bewegen: we volgen ontwikkelingen én duiken erin met studenten, docenten en het werkveld. Het studentenonderzoek van Hollands (2025) liet zien dat veel studenten wel een wearable hebben, maar dat inzet in het onderwijs nog achterblijft. Daarom onderzoekt huidige stagiaire Sportkunde Siem Gerritsen wat docenten nodig hebben en welke drempels zij ervaren. Zo bouwen we aan evidence-informed onderwijs, waarbij technologie meerwaarde heeft voor verschillende doelgroepen – niet alleen voor de prestatieve hardloper. Ook binnen platforms als Sport Data Valley groeit de samenwerking tussen onderwijs en praktijk om data toegankelijker en bruikbaarder te maken voor coaches (NLcoach, 2024).

En nu jij: kijk verder dan de wedstrijdloper

Onze oproep aan HBO-sportprofessionals: verken de inzet van wearables ook bij andere doelgroepen. Denk aan beweegarmoede bij jongeren, re-integratie na blessure, vitaliteit van studenten/docenten, of veilige opbouw in buurtsport. Combineer trenddata (HR, HRV, slaap, belasting) met menselijke duiding (gesprek, observatie, context). Zo maak je technologie betekenisvol, verantwoord en inclusief.

iXperium Sport en Bewegen

Bij het iXperium Sport en Bewegen ontdekken we samen wat technologie kan betekenen voor sport en bewegen. In ons “lab” bij de Academie Sport en Bewegen van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN) experimenteren studenten, docenten en trainers met bijvoorbeeld wearables, VR en data – om te leren wat werkt in de praktijk. We geloven dat technologie pas waarde krijgt als het de mens ondersteunt. Zo bouwen we stap voor stap aan slimmer, persoonlijker en inclusiever bewegen.

?? Meer weten? www.ixperium.nl

Bronnen

Abarkan, H. (2025, 18 oktober). Sportapps en wearables ongekend populair: Wat doet dat met ons? NOS. https://nos.nl/artikel/2586864-sportapps-en-wearables-ongekend-populair-wat-doet-dat-met-ons

Birrer, V., Crawford, A., & Del Vecchio, V. (2024). Evaluating reliability in wearable devices for sleep staging: A scoping review. npj Digital Medicine, 7, 148. https://www.nature.com/articles/s41746-024-01016-9

Chinoy, E. D., Cuellar, J. A., Huwa, K. E., Jameson, J. T., Watson, C. H., Bessman, S. C., Hirsch, D. A., Cooper, A. D., Drummond, S. P. A., & Markwald, R. R. (2021). Performance of seven consumer sleep-tracking devices compared with polysomnography. Sleep, 44(5), zsaa291. https://doi.org/10.1093/sleep/zsaa291

Dial, M. B., Hollander, M. E., Vatne, E. A., Emerson, A. M., Edwards, N. A., & Hagen, J. A. (2025). Validation of nocturnal resting heart rate and heart rate variability in consumer wearables. Physiological Reports, 13(16), e70527. https://doi.org/10.14814/phy2.70527

European Data Protection Board. (2020). Guidelines 05/2020 on consent under Regulation 2016/679. https://www.edpb.europa.eu/our-work-tools/general-guidance/guidelines-recommendations-best-practices_en

Food and Drug Administration. (2024). Pulse oximeters: Technology, accuracy limitations, and performance evaluation [Slides]. U.S. Food and Drug Administration. https://www.fda.gov/media/176236/download

Garmin. (2025a, augustus). Training readiness (fenix 7 Standard/Solar/Pro Series owner’s manual). https://www8.garmin.com/manuals/webhelp/GUID-C001C335-A8EC-4A41-AB0E-BAC434259F92/EN-US/GUID-C21BE0C8-A08E-4DA1-B6C6-2E0E2DDDB372.html

Garmin. (2025b, augustus). Heart rate variability status (epix Gen 2 Standard/Pro Series owner’s manual). https://www8.garmin.com/manuals/webhelp/GUID-E5C62F3F-DCE3-4197-8CA5-E419B2A55D12/EN-US/GUID-9282196F-D969-404D-B678-F48A13D8D0CB.html

Garmin. (2025c, augustus). PacePro training (tactix 7 owner’s manual). https://www8.garmin.com/manuals/webhelp/GUID-AC520B63-3C82-4266-90F6-6E9F22D5F76E/EN-US/GUID-27B26831-3708-46EA-BF15-18039D28EC3A.html

Garmin. (n.d.-a). Running tolerance (Forerunner 970 owner’s manual). Geraadpleegd op 28 oktober 2025, van https://www8.garmin.com/manuals/webhelp/GUID-025D75CF-3445-49E1-8D81-1AA74AB4E00F/EN-US/GUID-C83A37F8-1ECE-4FDD-A852-03764F1ECCFF.html

Garmin. (n.d.-b). Optical heart rate sensor vs. heart rate chest strap [Support article]. Geraadpleegd op 28 oktober 2025, van https://support.garmin.com/en-US/?faq=2yWINctFF76LmTZ3aw2Wt9

Garmin. (n.d.-c). Garmin Clipboard [Google Play listing]. Geraadpleegd op 28 oktober 2025, van https://play.google.com/store/apps/details?id=com.garmin.android.apps.clipboard

Garmin. (n.d.-d). Heart rate monitoring (PPG) – Technologie-uitleg. Geraadpleegd op 28 oktober 2025, van https://www.garmin.com/nl-NL/garmin-technology/health-science/heart-rate-monitoring/

Hollands, I. (2025). Het gebruikspatroon van AI-gedreven wearables onder studenten van de Academie Sport en Bewegen [Ongepubliceerde bachelorscriptie]. HAN University of Applied Sciences, Academie Sport en Bewegen.

Hung, S. H., Gold, J. E., Romisher, D., Patel, P., Lu, M., Quartey, J., & Freundlich, T. (2025). Validity of heart rate measurements in wrist-based monitors across different exercise intensities and skin tones. PLOS ONE, 20(8), e0318724. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0318724

Impellizzeri, F. M., Tenan, M. S., Kempton, T., Novak, A., & Coutts, A. J. (2020). Acute:Chronic workload ratio: Conceptual issues and fundamental pitfalls. International Journal of Sports Physiology and Performance, 15(6), 907–913. https://doi.org/10.1123/ijspp.2019-0864

iXperium Sport & Bewegen. (2025, 30 oktober). Trainerscafé – Slimmer trainen met Garmin [PowerPointpresentatie].

NLcoach. (2024, 12 september). Meer grip op de ontwikkeling van het Olympisch talent van morgen. https://www.nlcoach.nl/topsport/meer-grip-op-de-ontwikkeling-van-het-olympisch-talent-van-morgen

Reuters. (2025, 6 januari). FDA seeks to boost blood oxygen monitor accuracy across skin tones. https://www.reuters.com/business/healthcare-pharmaceuticals/fda-seeks-boost-blood-oxygen-device-accuracy-across-skin-tones-2025-01-06/

SportknowhowXL. (2025, 15 mei). Coach in Control biedt tastbaar resultaat aan talentcoaches. https://www.sportknowhowxl.nl/nieuws-en-achtergronden/nieuwsberichten/nieuwsbericht/156317/-3cem-3ecoach-in-control-3cem-3e-biedt-tastbaar-resultaat-aan-talentcoaches

Van den Dool, R., & Van der Heijden, J. (2025). Apps & devices voor sportieve activiteiten 2025: Motor van individualisering sportdeelname (Factsheet 2025/37). Mulier Instituut. https://www.kennisbanksportenbewegen.nl/?file=12364&m=1755090654&action=file.download

Inspiratie van Maarten van der Weijden: leren accepteren en innoveren

Olympisch kampioen Maarten van der Weijden deelde zijn persoonlijke reis als sporter en mens. Hij ervoer dat het leven niet altijd maakbaar is – soms moet je accepteren dat iets niet lukt. Tegelijkertijd wees zijn verhaal op de kracht van creativiteit, omdenken en doorzettingsvermogen.

Een treffend voorbeeld: in de aanloop naar de Olympische finale van 2008 bleek dat Van der Weijden ’s ochtends significant minder presteerde, terwijl de race in de ochtend plaatsvond. Samen met zijn trainer besloot hij een jaar lang gebruik te maken van een lichtbril. Daarmee paste hij zijn biologische klok aan, zodat zijn lichaam beter functioneerde in de ochtend. Het resultaat: Olympisch goud in Beijing.

Deze ervaring illustreert hoe innovatieve interventies, gebaseerd op inzichten uit wetenschap en technologie, tot grootse resultaten kunnen leiden. Lichttherapie is ook wetenschappelijk onderbouwd: blootstelling aan (blauw) licht in de vroege ochtend beïnvloedt het circadiane ritme en kan stemming, alertheid en prestaties verbeteren (Crowley et al., 2015).

De workshop: sport, bewegen en technologie in de zorg

Tijdens de workshop, georganiseerd door iXperium Sport en Bewegen samen met het Kenniscentrum Sport en Bewegen, kwamen drie perspectieven samen:

• Joep Goessens, Specialist Meedoen bij Kenniscentrum Sport en Bewegen, besprak de meerwaarde van bewegen voor mentale gezondheid. Uit de Factsheet van Kenniscentrum Sport en Bewegen (Kenniscentrum Sport & Bewegen, 2024) blijkt dat sport en bewegen het risico op depressie, angst en burn-out verminderen en bijdragen aan meer zelfvertrouwen, stressregulatie, plezier en sociale verbondenheid. Deze effecten treden al op vanaf de eerste 60 minuten bewegen per week.
• Dion Bulkens, Specialist Esports, Gaming & Gamification bij Kenniscentrum Sport en Bewegen, liet zien hoe technologie – van wearables tot sensoren en gamification – kan motiveren en inzicht kan geven in sport- en beweeggedrag.
• Bart van Gastel, Programmamanager iXperium Sport en Bewegen, ging dieper in op XR (VR, AR en MR) en gaf praktijkvoorbeelden uit onderzoek en experimenten in de zorgcontext.

XR in de praktijk: van VR-duikbrillen tot Mixed Reality fitness

XR-toepassingen vinden steeds vaker hun weg naar de zorg en het dagelijks leven. Voorbeelden die Bart presenteerde:

• DreamDiVR – een VR-duikbril die mensen virtueel een duikervaring biedt en in daarmee in het water in beweging brengt.
• HoloMoves – Mixed Reality beweeggames waarmee jongeren bij Siza (zorginstelling in o.a. Arnhem) met een verstandelijke beperking zelfstandig in beweging werden gebracht. De positieve resultaten hebben ertoe geleid dat Siza deze toepassingen inmiddels breder inzet.
• Les Mills Bodycombat – een Mixed Reality fitnesservaring waarbij deelnemers vechtsportcombinaties uitvoeren in een virtuele omgeving. Dit maakt intensieve workouts toegankelijk en aantrekkelijk, ook in de thuissituatie.
• HomeSports – een Mixed Reality toepassing die sport en spel combineert en het mogelijk maakt om samen te sporten met anderen in een zelfde deels virtuele omgeving.

Deze voorbeelden laten zien hoe XR niet alleen kan bijdragen aan therapie en revalidatie, maar ook plezier, motivatie en sociale interactie kan versterken – belangrijke factoren voor duurzame leefstijlverandering.

Wat professionals zelf inbrachten: opbrengst van de interactieve sessie

De workshop was nadrukkelijk niet alleen eenrichtingsverkeer. Via Mentimeter en gesprekken in de zaal werden de deelnemers uitgenodigd om hun eigen ervaringen, kansen en zorgen te delen. Dat leverde een rijke oogst op aan voorbeelden en perspectieven uit de dagelijkse praktijk.

Veel professionals gaven aan al gebruik te maken van uiteenlopende technologieën. Daarbij varieerde het van laagdrempelige consumentenapps zoals Ommetje of mindfulness-apps, tot zorgspecifieke toepassingen als Silverfit en Motomed. Ook VR-brillen worden steeds vaker ingezet, bijvoorbeeld voor scholing of het oefenen van sociale vaardigheden. Eén deelnemer vertelde enthousiast: “We gebruiken VR om medewerkers beter inzicht te geven in het perspectief van cliënten. Dat levert hele waardevolle gesprekken op in het team.”

Naast bestaande ervaringen spraken deelnemers ook over de kansen die zij zien voor de toekomst. Velen benadrukten dat technologie bewegen aantrekkelijker kan maken. VR en gamification zouden bijvoorbeeld helpen om cliënten meer plezier te laten beleven aan activiteit. Ook de sociale dimensie werd vaak genoemd: “Ik zie mogelijkheden om technologie te gebruiken om samen te bewegen, juist ook tijdens wachttijden,” merkte een deelnemer op. Daarnaast werden toepassingen genoemd voor therapeutische doeleinden, zoals het verminderen van angst via VR of het oefenen met triggers bij verslaving.

Toch waren de aanwezigen ook realistisch over de obstakels. Acceptatie en vaardigheden werden vaak genoemd. Niet iedere cliënt of medewerker voelt zich meteen op zijn gemak met nieuwe technologie, en er bestaan zorgen over privacy en veiligheid. Bovendien spelen financiële vragen een grote rol: wie betaalt voor aanschaf en onderhoud, en hoe borgen we dat toepassingen duurzaam worden ingebed in de zorgpraktijk? Zoals een deelnemer scherp verwoordde: “We zien allemaal de kansen, maar zolang financiering en eigenaarschap onduidelijk zijn, blijft het bij losse pilots.”

Wat de reacties vooral duidelijk maakten, was dat de bereidheid om met technologie te werken groot is. Vrijwel alle deelnemers gaven aan kansen te zien om technologie in te zetten in hun werk, mits het menselijke aspect behouden blijft. “Alles waarmee je mensen in beweging krijgt, is waardevol,” reageerde iemand. Een ander voegde eraan toe: “Ja, maar we moeten wel zorgen dat we het menselijke niet uit het oog verliezen.”

De rode draad uit deze sessie: er is veel enthousiasme en nieuwsgierigheid, maar professionals hebben behoefte aan ondersteuning bij de hoe-vraag. Hoe implementeren we technologie op een manier die past bij cliënten, werkprocessen en financieringsstructuren? En hoe zorgen we dat goede voorbeelden worden gedeeld en geborgd, zodat ze niet verloren gaan?

Wetenschappelijke inzichten: aansluiting op de praktijk

De input van de workshop sluit nauw aan bij de literatuur:

• Sport en bewegen verbeteren mentale gezondheid – zoals samengevat in de KSB-factsheet (Kenniscentrum Sport & Bewegen, 2024) en bevestigd door White et al. (2024).
• Digitale technologie in GGZ heeft bewezen potentie, maar implementatie blijft achter door barrières zoals acceptatie en kosten (Almeida et al., 2023).
• XR en VR-toepassingen zijn effectief bij angstreductie, motivatie en plezier in bewegen (Chirico et al., 2023; Wang et al., 2025).
• Wearables en apps dragen bij aan gedragsverandering, mits ondersteund door gebruiksgemak en begeleiding (Liu et al., 2023).

De praktijkervaringen tijdens de workshop bevestigen deze bevindingen: de kansen zijn groot, maar succes staat of valt met implementatie, acceptatie en borging.

Oproep aan GGZ en verslavingszorg

De uitkomsten van deze sessie maken duidelijk dat er veel potentie is om technologie in te zetten voor het stimuleren van bewegen en gezonde leefstijl in de GGZ en verslavingszorg. Professionals zien de meerwaarde, maar vragen om kennisdeling, praktische ondersteuning en samenwerking.

Ook De Nederlandse GGZ, organisator van dit festival, is volop bezig met de vraag hoe digitalisering de zorg kan versterken (zie De Nederlandse GGZ – vijf vragen over digitalisering van de zorg). Onze oproep sluit daar naadloos bij aan: laten we samen onderzoeken hoe technologie niet alleen bijdraagt aan efficiëntere zorg, maar óók aan meer bewegen, meer plezier en meer mentale gezondheid bij cliënten.

Daarom nodigen we jullie uit: deel je voorbeelden, vragen en ervaringen. Samen kunnen we ontdekken hoe technologie cliënten ondersteunt in motivatie, zelfregie en herstel, én hoe we professionals helpt in hun werk.

Zo bouwen we samen aan een toekomst waarin technologie het menselijke contact niet vervangt, maar juist versterkt.

Literatuurlijst

• Almeida, R. S., Soutelo, A. P., Portugal, P., & Marques, A. (2023). The use of digital technologies to promote physical activity in mental healthcare settings: A scoping review. Advances in Rehabilitation, 37(4), 29–40. https://doi.org/10.5114/areh.2023.133146
• Chirico, A., Lucidi, F., De Laurentiis, M., Milanese, C., Napoli, A., & Giordano, A. (2023). Exploring the psychological nexus of virtual and augmented reality interventions in healthy older adults: A rapid review. Behavioral Sciences, 14(1), 31. https://doi.org/10.3390/bs14010031
• Crowley, S. J., Eastman, C. I., Zeitzer, J. M., & Wyatt, J. K. (2015). Morning light therapy for circadian rhythm sleep disorders: Efficacy and mechanisms of action. Sleep Medicine Reviews, 29, 52–62. https://doi.org/10.1016/j.smrv.2015.09.002
• Kenniscentrum Sport & Bewegen. (2024). Factsheet effecten van sport en bewegen op mentale gezondheid. Utrecht: Kenniscentrum Sport & Bewegen. https://www.kenniscentrumsportenbewegen.nl/kennisbank/publicaties/?factsheet-effecten-van-sport-en-bewegen-op-mentale-gezondheid&kb_id=28223
• Liu, Y., Chen, X., Yan, Z., & Wang, Y. (2023). The impact of technology-enhanced interventions on physical activity and mental health outcomes: A systematic review. BMC Psychology, 11(1), 348. https://doi.org/10.1186/s40359-023-01348-3
• OpenAI. (2025). ChatGPT [Large language model]. OpenAI. https://chat.openai.com
• Wang, L., Zhang, Y., & Chen, H. (2025). A public health perspective on virtual reality interventions: VR-based extreme sports games reducing symptoms of depression, anxiety, and stress. Frontiers in Public Health, 13, 12234308. https://doi.org/10.3389/fpubh.2025.12234308
• White, R. L., Babic, M. J., Parker, P. D., Lubans, D. R., Astell-Burt, T., & Lonsdale, C. (2024). Physical activity and mental health: A systematic review and synthesis of evidence on mediators and moderators. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 21(1), 134. https://doi.org/10.1186/s12966-024-01676-6

Verantwoording

Voor het schrijven en structureren van dit artikel is gebruikgemaakt van ChatGPT (OpenAI, 2025) als schrijfhulp. De tool ondersteunde bij het formuleren van teksten, het aanvullen van literatuur en het redigeren van conceptversies.

Daarom pakte iXperium Sport en Bewegen de handschoen op: een plek creëren waar professionals uit de praktijk de nieuwste technologieën zélf kunnen ervaren, ermee kunnen experimenteren én samen kunnen leren hoe deze innovaties bijdragen aan een actieve, gezonde samenleving. Op initiatief van Rinske Preijde (gemeente Nijmegen) en in samenwerking met het iXperium vond een inspirerende sessie plaats met negen buurtsportcoaches van team Sportontwikkeling.

Technologie als kans: inzichten uit het iXperium

De middag startte met een presentatie van Bart van Gastel, programmamanager bij iXperium Sport en Bewegen. Hij nam de deelnemers mee in actuele ontwikkelingen op het snijvlak van sport en technologie. Denk aan virtual en mixed reality, AI, wearables, data en gamification. De centrale boodschap: technologie is geen doel op zich, maar kan — mits slim ingezet — mensen op verrassende manieren in beweging brengen.

Zelf ervaren in de Makerspace

Na de presentatie volgde een speels en interactief deel waarin de coaches zelf aan de slag gingen in de Makerspace van het iXperium. Ze maakten kennis met:

• De interactieve NEX Playground

• Een digitale bokszak die kracht meet

• Fietsen met Zwift op een smart bike

• Ervaren van Mixed Reality

• De mogelijkheden van 3D-printen binnen sport en bewegen

Het directe ervaren van technologie zorgde voor nieuwe inzichten en ideeën over hoe deze innovaties kunnen landen in buurten en wijken.

Co-creatie met de doelgroep: ideeën voor jeugd en ouderen

Tijdens het afsluitende deel gingen de coaches aan de slag met de vraag: hoe kunnen we deze technologieën inzetten voor onze doelgroepen? Hieronder een greep uit de concrete ideeën:

Voor jeugd:

• Interactief bewegen: gebruik van de NEX Playground en digitale bokszakken, gericht op spel en plezier.

• Digitale speeltuinen: iPads en interactieve ‘pads’ met wekelijkse games die kinderen zelfstandig kunnen volgen. Hiermee wordt ook kansengelijkheid gestimuleerd.

• Ontmoetingsplek Hatert als proeftuin: een nieuwe locatie waar jongeren, partners en de gemeente samen experimenteren met EGG (Esports, Gaming, Gamification).

Voor ouderen (35-65 jaar):

• Mixed Reality thuis: een pilot voor werkende ouders in onder andere Nijmegen-Noord. Deelnemers kunnen thuis laagdrempelig technologie ervaren. Doel: draagvlak creëren en via uitleenservice toegankelijk maken.

Reflectie en vervolg

Deze bijeenkomst toont hoe groot de behoefte is aan toegankelijke innovatieplekken binnen het domein sport en bewegen. Door samen te werken — tussen gemeente, onderwijs en praktijk — ontstaan nieuwe perspectieven én praktische oplossingen.

iXperium Sport en Bewegen blijft zich inzetten als leer- en experimenteerplek voor professionals. Samen met partners zoals de gemeente Nijmegen bouwen we aan een toekomst waarin technologie mensen daadwerkelijk in beweging brengt.

Meer weten of samenwerken? Neem contact op via www.ixperium.nl.

In Nijmegen werken buurtsportcoaches, fysiotherapeuten en de GGD nauw samen aan valpreventie. In de wijk Hatert loopt de cursus In Balans, waarin ouderen (65+) onder begeleiding van een fysiotherapeut werken aan evenwicht, spierkracht en valvaardigheid. Dankzij samenwerking met het iXperium werd een nieuwe technologische tool ingezet: de MFT Challenge Disc, een digitaal balansbord dat real-time feedback geeft op de stabiliteit van de gebruiker. “We merkten meteen hoe enthousiast deelnemers werden van het spelelement,” vertelt Saskia Gudde, buurtsportcoach. “Voor veel mensen was het een bevestiging dat ze vooruit waren gegaan.”

Techniek als motivator

De disc werd laagdrempelig geïntroduceerd: twee-benige stand, niveau 1. Deelnemers stonden aan een aanrechtblad voor extra houvast, met de buurtsportcoach in de buurt voor veiligheid. De digitale interface maakte inzichtelijk hoe goed iemand zijn balans hield, en gaf een score na afloop. “Dat er een score kwam, werkte motiverend,” zegt Saskia. “Een deelnemer zei: ‘Een paar weken geleden had ik dit echt nog niet gekund!’ Dat maakt balans trainen niet alleen nuttig, maar ook leuk.” De fysiotherapeut die de cursus begeleidde zag extra mogelijkheden. Bijvoorbeeld om de disc te gebruiken als nulmeting aan het begin van de training, en als vergelijkingsmoment aan het eind. Zo kan voortgang tastbaar worden gemaakt voor deelnemers én professionals.

Tops en aandachtspunten uit de praktijk

Tops:

§ Snel inzetbaar en gebruiksvriendelijk – deelnemers begrijpen intuïtief wat de bedoeling is;

§ Breed inzetbaar – geschikt voor verschillende leeftijden en niveaus;

§ Motiverend – het spelelement en de scores zorgen voor betrokkenheid.

Tip:

§ De score houdt (nog) geen rekening met leeftijd of fysieke fitheid. “Een 80-jarige en een jonge sporter worden nu gelijk beoordeeld. Het zou mooier zijn als er een referentiekader op basis van leeftijd in zat.”

Samen technologie testen in de praktijk

Het experiment in Nijmegen laat zien hoe technologie eenvoudig kan worden geïntegreerd in bestaande valpreventieprogramma’s. Niet als vervanging, maar als aanvulling op wat al werkt. Deelnemers worden actiever betrokken, krijgen directe feedback en zien hun vooruitgang – wat het zelfvertrouwen en de motivatie versterkt. Bij het iXperium faciliteren we deze experimenten met uitleenmateriaal, advies en verbinding tussen praktijkpartners. Door samen technologie laagdrempelig uit te proberen, ontstaan er nieuwe inzichten én concrete toepassingen voor het werkveld.

Wil jij ook technologie inzetten voor valpreventie of vitaliteit in jouw gemeente of organisatie? Neem contact op via ixperium.sportenbewegen@han.nl – we denken graag met je mee. En kijk ook eens op linkedin: (1) iXperium Sport en Bewegen: overzicht | LinkedIn

Bronnen (APA-stijl)

Phelan, E. A., Mahoney, J. E., Voit, J. C., & Stevens, J. A. (2021). Assessment and management of fall risk in primary care settings. Medical Clinics of North America, 105(3), 457–471. https://doi.org/10.1016/j.mcna.2020.12.004

Sherrington, C., Fairhall, N. J., Wallbank, G. K., Tiedemann, A., Michaleff, Z. A., Howard, K., … & Clemson, L. (2019). Exercise for preventing falls in older people living in the community. Cochrane Database of Systematic Reviews, (1). https://doi.org/10.1002/14651858.CD012424.pub2

Van het Reve, E., & de Bruin, E. D. (2014). Strength–balance supplemented with computerized cognitive training to improve dual task gait and divided attention in older adults: A multicenter randomized-controlled trial. BMC Geriatrics, 14(1), 134. https://doi.org/10.1186/1471-2318-14-134

VeiligheidNL. (2023). Valongevallen bij ouderen – feiten en cijfers. Geraadpleegd op 21 maart 2025 via https://www.veiligheid.nl/valpreventie