Selecteren, dat hoort bij sport toch?

Terwijl kinderen nog volop in het lopende seizoen wedstrijden aan het spelen zijn en trainingen volgen zijn veel clubs ook alweer bezig met de samenstelling van teams voor het volgende seizoen. Soms gaat dat over heel basale vragen als ‘hoeveel kinderen hebben we, hoeveel teams kunnen we maken en inschrijven, hebben we voldoende trainers, hoe vaak kan en wil elk team/ lichting trainen, enzovoorts’. Maar het gaat vaak ook over lastige vragen waaronder hoe te komen tot teamsamenstellingen. Zetten we vriendjes en vriendinnetjes bij elkaar, gaan we indelen op niveau, maken we prestatie en recreatieteams, gaan we selecteren. Het zijn voorbeelden van vragen die ik vaak voorbij zie komen. Lastig is het ook omdat er geen één goed antwoord is en elke sport en elke club te maken heeft met andere omstandigheden. Op het onderwerp ‘selecteren’ wil ik nu wel wat dieper ingaan.

1. Er zijn (grote)niveauverschillen tussen kinderen.

Een veel gebruikt argument voor clubs om te werken met selectieteams is dat de niveauverschillen tussen kinderen vaak zo groot zijn dat het niet meer leuk zou zijn voor zowel de heel vaardige als nog minder vaardige sporter. Het is goed om te realiseren dat het leuk vinden voor jonge kinderen nog weinig zit in wedstrijden winnen. Per definitie zijn bijna alle kinderen op jonge leeftijd intrinsiek (ze bewegen om het bewegen) gemotiveerd om te bewegen. Het belang van winnen wordt door coaches en vooral ouders benadrukt. Hoe vaak horen we niet na een wedstrijd als eerste de vraag ‘en heb je gewonnen’ in plaats van dat wordt gevraagd ‘en heb je het leuk gehad’. Niveauverschillen tussen kinderen kunnen worden opgelost door een juiste coaching. De meer vaardige kinderen kunnen meer uitdagende taken meekrijgen (medespelers vrijspelen, zwakke been gebruiken) die ze in het veld moeten uitvoeren terwijl de minder vaardige kinderen juist meer eenvoudige taken (gooi en vang de bal goed, volg je tegenstander, blijf op je positie staan) krijgen. Dat vergt dus individuele coaching en coaching gericht op het proces (zo goed mogelijk de taken uitvoeren) in plaats van op het resultaat (winnen).

2. Selecteren leidt tot deselecteren

Vanaf een jaar of 10-11 gaan kinderen ook zelf winnen meer belangrijk vinden en snappen ze ook de consequenties van hun eigen gedrag en handelen voor het team. Het is dan de uitdaging om vanaf deze leeftijdsgroepen kinderen te laten sporten op een niveau dat past bij hun mogelijkheden op dat moment. Een belangrijk aandachtspunt is dat ongeacht de indeling, ieder kind evenveel trainingsmogelijkheden krijgt aangeboden onder een zelfde deskundige begeleiding. Als in deze fase je als club besluit kinderen in te delen op niveau is het argument een optimale ontwikkeling en plezier te borgen voor elk kind. Indeling (vermijd het woord selectie) moet geen enkele consequenties hebben voor de kansen die een kind krijgt. Waarom? Omdat de prestatie die een kind op dat moment levert geen enkele voorspellende waarde heeft voor zijn/haar prestaties in de toekomst. Kortom, indelen op niveau is vanaf een jaar of 10-11 prima maar verbind hier geen lange termijn consequenties aan en maak geen onderscheid in de mogelijkheden die je kinderen geeft.

3. Geef het kind zelf een stem

Idealiter selecteer je niet als club kinderen maar laat je kinderen zelf selecties maken. Vanuit de ontwikkeling van een kind gedacht zijn kinderen hiertoe in staat vanaf een jaar of 12. Kinderen zijn dan steeds beter in staat hun eigen prestatie in te schatten en te vergelijken met die van anderen. Ook snappen kinderen steeds beter de consequenties van spelen in een ‘hoger/ selectieteam’. Dat betekent bijvoorbeeld meer trainen, er wordt meer van je gevraagd, er is meer onderlinge competitie. Wil je dat als kind? Of speel je liever in een team waarin niet presteren en plezier maar eigenlijk alleen plezier en samen in een team zitten centraal staan. Je kan als club dit duidelijk maken naar kinderen en vervolgens het gesprek met elk kind aangaan. Vanzelfsprekend is het dan nog steeds aan de club om teams te maken en dus ook te selecteren. Allerlei onderzoeken laten zien dat we in de leeftijd tussen 12-15 jaar nog steeds vaak die kinderen selecteren die in het voordeel zijn om op dit moment te presteren (vroeg in het jaar geboren, vroegrijp). Door hier bewust van te zijn en ook mogelijkheden te bieden, bijvoorbeeld via een schaduwteam, aan de jongere kinderen en/of laatrijpers creëer je gelijke kansen.

Samenvattend

Op basis van de kennis die we hebben over ontwikkeling van kinderen en plezierige en succesvolle sportbeoefening kunnen we stellen dat:

1) Selectie bij kinderen onder de 10 jaar oud onnodig en zelfs meer kwaad dan goed doet voor alle kinderen. Vermijd dit dan ook.

2) Vanaf 10-11 jaar kun je kinderen gaan indelen op huidig prestatieniveau om daarmee ontwikkeling en plezier voor elk kind te borgen. Blijf er voor zorgen dat elk kind evenveel en onder dezelfde omstandigheden kan trainen.

3) Vanaf een jaar of 12 kun je als club gaan werken met selecties (maar dat hoeft natuurlijk niet). Kinderen zijn zelf dan in staat om de consequenties te begrijpen van selectie/ niet selectie dus betrek ze bij het selectieproces. Geboortemaand en vooral rijping zorgen voor grote verschillen in het prestatievermogen tussen kinderen. Zorg er als club voor dat die kinderen die graag willen maar nog niet kunnen wel de juiste kansen en mogelijkheden blijven krijgen.

Veel succes de komende maanden!

Wil je meer verdieping op dit thema? Kijk dan eens op https://talentherkenninginsport.nl/